PHP ile uygulama geliştirmek – Bölüm 2

Kendinizi hazır hissediyorsanız başlayalım…

Bu makale <?PHP echo “Merhaba Türkiye”; ?> gruplarında yazmaya başladığım PHP ile uygulama geliştirmek yazı dizisinin ikinci bölümüdür. Halen gelecek vaat etmeyebileceği konusunda ısrarcıyım. Taslaktır, geliştirilebilir.

Bir önceki yazıda PHP geliştirmek için gerekli ortamı nasıl hazırlayabileceğinizden bahsetmiştim. Eğer ortamınız hazırsa ufak ufak başlayalım.

PHP’ nin tarihçesi, ne olduğu konusunda pek bir şey yazmayı planlamıyorum. Bunun gibi basit bir sorguyla bile bir çok sonuca ulaşabilirsiniz. Ayrıca temel HTML bilgisine ve az buçuk da javascript ve benzeri istemci taraflı diller hakkında bilgi sahibi olduğunuzu varsayıyorum. Zaten bunlar olmadan bu noktadan ileriye gitmeniz pek de işinize yaramayacaktır.

Buyrun başlayalım

PHP bir betik(script) dilidir. Derlenmez, yorumlanır. PHP yorumlayıcısı yazdığınız kodları yorumlayarak çıktılar üretir. Bu çıktılar da HTML vb diller ile şekillendirilerek istemciye sunulur. PHP, kodlarınızı HTML kodlarının arasına gömebilmenize olanak sağlar. Her ne kadar ilerde size bunu yapmayın diyecek olsam da başlarken en rahat öğrenme şeklinin bu olacağını düşünüyorum.

Bildiğiniz gibi HTML ile kod yazarken tag dediğimiz etiketleri özel karakterler arasına yazıyoruz. (<strong></strong> vb) PHP kodlarımızı da özel açılış ve kapanış karakterlerinin arasına yazıyoruz. (<?php ?>) Bu sayede PHP yorumlayıcısı bu özel karakterler arasında kalan alanı PHP kodu olarak yorumlayıp işlem yapıyor. Her komutu sonlandırmak için ; (noktalı virgül) işareti kullanmamız gerekiyor. Eğer noktalı virgül işareti kullanmadan sonraki satıra geçerseniz php sonraki satırı da ilk satırın devamı olarak düşünüp ikisini bir yorumlayacaktır ve siz bilinçli olarak böyle bir kod yazmadıysanız büyük ihtimal hata üretecektir. Komutları noktalı virgül ile sonlandırmak size bir satırda birden çok komut yazabilme olanağı sağladığı gibi bir komutu birden çok satıra yayarak yazabilmenize de imkan sağlar. Aşağıdaki örneği inceleyelim;

< ?php
// ilk php kodumuz
echo "Merhaba Türkiye";

?>

PHP yorumlayıcısı bu kodu işlediğinde aşağıdaki çıktıyı üretecektir.

Merhaba Türkiye

Dikkat ettiyseniz “ilk php kodumuz” yazısı çıktıda gözükmüyor. Bunun sebebi satırın başındaki // karakterleridir. PHP’de yazdığınız kodun içine eklemek istediğiniz notları, yorumları bu şekilde yazabilirsiniz. // karakterleri ile tek satırlık notlar yazabileceğiniz gibi /* ve */ karakterleri arasına birden çok satırda notlar da yazabilirsiniz.

< ?php
// Tek satırlık not

/* Bu satırların hiç birisi
PHP yorumlayıcısı tarafından
yorumlanmayacaktır. */
?>

Bu şekilde ilerde geri döndüğünüzde yazdığınız kodların ne işe yaradığını anlamak için kendinize notlar bırakabilir, bir takımın içinde çalışıyorsanız takım arkadaşlarınızı bilgilendirebilir, kodlarınızı paylaşmak istediğinizde inceleyecek kişilere açıklamalar yapabilirsiniz. Yazdığını fonksiyonlardan hemen önce bir kaç satırla fonksiyonun ne iş yaptığını ve ne tip parametreler ile çalıştığını, ne tip sonuç döndürdüğünü yazarsanız gelecekte işleriniz daha da kolaylaşacaktır.

Bu kadar laf salatası yeter. Biraz da değişik bir şeyler yapalım.

Değişkenler, değişken değişkenler ve değişmeyenler

Değişkenler (variables) hemen her program dilinde var olan yapılardır. Yeri geldiğinde kullanılmak üzere çeşitli tiplerde verileri barındırırlar. Adından da anlaşılabileceği gibi programın akışı içerisinde bir ya da bir çok kez değerleri değişebilir.

Tanımlanan her değişkenin bir adı vardır. PHP’de değişken tanımlarken bazı basit kurallara uymanız gerekir. Değişkenlerin değişken olduğunu ifade etmek için önlerinde $ (dolar) işareti bulunur($isim, $soyisim vb) ve değişkenin ismi bir harf ya da _ (alt çizgi) işareti ile başlamalıdır ($test, $_deneme vb). İkinci harften itibaren ise rakamlar da isimlendirmeye katılarak seçeneklerinizi biraz artırıyor.

Bir kaç örnek:

< ?php
$test = "test değeri"; // geçerli
$_test = "test değeri"; // geçerli
$_3Silahsor = "Atos, Portos, Aramis"; //geçerli (rakamdan önce alt çizgi sayesinde değişken ismi geçerli)

$3Silahsor = "Atos, Portos, Aramis"; // geçersiz
$Uc-Silahsor = "Atos, Portos, Aramis"; // geçersiz (değişken tire (-) karakteri içeriyor)
$e@mail = "[email protected]"; // geçersiz (değişken @ karakteri içeriyor)
?>

Dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise değişken isimlerinin büyük harf-küçük harf duyarlı olduklarıdır. Yani $UcSilahsorler ile $ucsilahsorler farklı değişkenlerdir.

Yukarıdaki örneklerden bir değişkene nasıl değer atanacağını da görmüş oluyoruz. = (Eşittir) operatörü değişkenlere değer atamak için kullanılan operatördür. Eşitliğin sol tarafına değişkenin ismi, sağ tarafına ise değeri yazılır. Bazı istisnalar da yok değil. Örneğin aşağıdaki gibi de değişken tanımlanabilir.

< ?php
$araba = $otomobil = "Audi";
?>

Bu örnekte olduğu gibi bir çok değişkene aynı anda tek bir değeri atayabilirsiniz.

PHP’de “değişken değişken” (Variable variable) dediğimiz özel bir değişken atama şekli vardır. Bu şekilde bir değişkenin değerini yeni bir değişken haline getirerek, yeni bir değer atanabilir. Bu mevzu biraz kafa karıştırabilir. Örnek üzerinden daha rahat anlayacağınızdan eminim.

< ?php
$meyve = "Elma";
$$meyve = "Tatlı";

echo $meyve; // Elma çıktısını üretir.

echo $Elma; // Tatlı çıktısını üretir. 
?>

Değişkeni tanımladıktan sonra başına $ işareti koyduğunuzda değişkenin değerini isim olarak alan yeni bir değişken yaratılmış oldu. Değişken değişkenlerle ilgili bir çift lafım daha var ama en iyisi kafanızı bulandırmadan şimdilik bu değişken değişken meselesine ara vermek.

Bu arada constantlardan da bahsetmeye niyetlenmiştim fakat yazmayı unutmuşum. Zaman bulabilirsem onları da bu satırların yerine eklerim.

Bir sonraki yazıda da veri tipleri ve operatörler üzerine bir şeyler karalayacağım. Beklerim