Çok spesifik bir örnek olmakla beraber, telif hakkı konusunu çok iyi yansıttığı ve kaynak makalemin de konusu olduğu için Eyfel Kulesi ile devam edeceğim. Her ne kadar bir yapı olarak Eyfel Kulesi kamuya açık bir yapı olsa da, siz siz olun ışıkları yanarken çektiğiniz fotoğraflarınızı blogunuzda ya da web sitenizde kullanmayın.
Fotoğrafları çeken kişi siz olabilirsiniz ve Eyfel Kulesi kamuya açık olabilir fakat Eyfel Kulesi’nin ışıklandırması kreatif bir çalışmanın ürünü ve bu çalışma telif hakkıyla korunmakta. Telif hakkının sahibi de Société Nouvelle d’exploitation de la Tour Eiffel. Bu da demek oluyor ki, telif hakkının sahibinden izin almadan ister kişisel, ister kurumsal, ister editöryel olsun, ışıklandırılmış bir Eyfel Kulesi görüntüsü kullanamazsınız. Diyelim ki kullandınız, çok yüksek ihtimalle bu konuda oldukça hassas olan firma tarafından telif hakları ihlali nedeniyle uyarılacaksınız.Hatta yasal bir uyarı almanız da ihtimaller arasında.
“Ücretsiz stok fotoğraf sitelerinden CC0 lisanslı fotoğraflar kullanıyorum”
Bu cümleyi kuruyorsanız, en azından telif hakları konusunda duyarlı olduğunuzu söyleyebiliriz. Ne var ki fotoğrafı paylaşan CC0 (Creative Commons Zero) lisansı ile paylaşmış olsa dahi, bu sizin fotoğrafı istediğiniz gibi kullanabileceğiniz anlamına gelmiyor. Çünkü sorumluluk fotoğrafı çeken ya da paylaşanın değil, kullananın oluyor.
Creative Commons da kamuya açık nesnelerin kullanıldığı işlerde CC0 yerine Kamu Malı İşareti (Public Domain Mark) kullanılmasını öneriyor.
Fakat bir fotoğrafta sadece kamuya açık yapılardan fazlası bulunabilir. Eyfel Kulesi’ni fotoğraflarken, üzerinde bir markaya ait logo ile oradan uçmakta olan bir zeplin fotoğrafa girdi farz edelim. Ya da fotoğrafta bir çok insan mevcut. Bunlar da gerekli izinler alınmaksızın kullanılamayacak diğer şeyler. Örneğin, logonun kullanımı için markadan izin alınmalı, fotoğraftaki tanınabilecek şekilde görüntülenmiş kişilere feragat belgesi imzalatılmalı. Bunlar olmadan fotoğraf CC0 olarak paylaşılsa dahi, siz kullanmak istediğinizde telif hakkı ihlali yapmış olacaksınız.
Telif hakkı konusunda bölgesel farklılıklar olabilir
Bulunduğunuz yere göre de kanunlar farklılıklar gösterebiliyor. Örneğin Amerika Birleşik Devletlerinde, kamuya açık bir yapının ya da mekanın fotoğraflarının çekilmesi, görüntülenmesi ya da ticari olmayacak şekilde gösterilmesi hukuki bir problem ortaya çıkartmıyor.
Bir çok bölgede de editöryel amaçlarla ünlü mekanların fotoğraflarının kullanılması sorun olmuyor. Genellikle ifade özgürlüğü kapsamında değerlendiriliyorlar.
Ayrıca ünlü yapılar ya da mekanlar, çekilen fotoğrafın ana teması olmadığında da kabul edilebilir durumlar söz konusu. Örneğin Paris sokaklarında bir akşam katılmış olduğunuz bir etkinlikte çekilen fotoğrafta, arka planda ışıklandırılmış Eyfel Kulesi görüntülenmiş olsun. Bu fotoğrafı bir gazeteye satsanız ve onlar da etkinlik ile ilgili bir haberde kullansalar izin almaya gerek olmazdı. Tabi bu, fotoğrafın gerçekten ilgili etkinlikle ilgili haber değeri taşıması ve Eyfel Kulesinin fotoğrafın ana konusu olmadığı durumlarda geçerli.
Arka planda görüntülendiği sürece ve ana tema olmadığı sürece, etkinlikte çekilen fotoğrafları kendi kişisel blogunuzda da kullanabilirsiniz. İzin almaksızın. Yine de emin olmak adına avukatınıza danışmakta fayda var.
Her halükarda fotoğrafı editöryel amaçlarla kullanmak çok sorun olmazken, satmak istediğinizde izne ya da feragat belgesine ihtiyacınız olacaktır.
Peki nereden fotoğraf bulabilirim?
Yukarda bahsedilen durumları göz önünde bulundurduğunuz sürece, kendi çektiğiniz fotoğrafları kullanabilirsiniz.
Stok fotoğraf sitelerinden fotoğraf satın alabilirsiniz. Genelde fotoğrafla beraber gerekli izin belgeleri de size ulaştırılır. StockPhotos, iStock, ShutterStock ya da Canva gibi sitelerden fotoğraflar bulabilirsiniz fakat kişisel blogunuz için pek de ekonomik olmayacaklardır.
Unsplash, Pexels, pixabay ve Pikwizard gibi ücretsiz çözümlere de yönelebilirsiniz. (Canva’nın da ücretsiz fotoğraflardan oluşan bir koleksiyonu mevcut, StockPhotos’un ücretsiz servisleri karşılaştırdığı yazısına da buradan ulaşabilirsiniz.) Genellikle bu sitelerde paylaşılan fotoğraflar CC0 lisansı ile paylaşılıyorlar, fakat bu tehlikeyi atlattığınız anlamına gelmiyor. Bu yazıda öğrendiklerinizi kullanarak, risksiz fotoğraflar seçip kullanabilirsiniz.
Son olarak da bir WordPress eklentisinden bahsedeceğim. Amos ile 2016 WordCamp Avrupa sırasında tanıştım. Birbirimize neler yaptığımızdan bahsederken, fotoğraflar, telif hakları ve benzer konularda ufkumu açtı. Gerek kendi blogumda gerekse yaptığımız işlerde telif hakları konusunu daha ciddiye almamı ve bilinçli hareket etmemi sağladı.
Amos ve ortaklarının PixelRockstar isimli bir WordPress eklentileri mevcut. WordPress yönetim panelinden çıkmadan, hukuki olarak tamamen güvenli fotoğraflara, tanesi 0,57$ ile 0,90$ arasındaki fiyatlarla erişebiliyorsunuz.
Bitirirken
Amos’a bu yazıyı yazacağımı ve PixelRockstar’dan bahsedeceğimi söyledim. Takipçilerim için de bir adet Rock paketi rica ettim. Kendisi de beni kırmadı ve bir adet hediye Rock paketimiz var. Paketi kazanmak için tek yapmanız gereken bu yazıyı Twitter’dan paylaşmak. 9 Haziran 2017, saat 15:00’e kadar yapılan paylaşımlar arasından bir kişiyi random.org üzerinden seçip, Rock paketini kendisine ulaştıracağız.
Yazıda kullanılan görseller ve simgeler;
Kapak fotoğrafı – PixelRockstar
Photographer – Gan Khoon Lay
Girl – N.G.Narasimhan
Arrows, Eiffel Tower – Alena Artemova
Zeppelin – Kiran Joseph
Trees – Made by Made
Birds – Abdo
Polaroid – Fabiana Antonioli
Yazıma ilham veren makaleler;
The Risks of using Free Creative Commons Photos in WordPress
Why you can’t use your Eiffel Tower photo in your WordPress